CMMI چیست؟
یکپارچه‌سازی مدل بلوغ توانایی (Capability Maturity Model Integration) مدل فرآیندی است برای تعریف و ترویج رفتارهای سازمانی که منجر به بهبود کارایی می‌گردد. با پنج “سطح بلوغ” و یا سه “سطح توانایی”، CMMI مهم‌ترین المان‌های مورد نیاز برای تهیه محصولات خوب یا ارائه خدمات خوب را در قالب یک مدل مختصر و مفید ارائه می‌کند. این مدل به عنوان یکی از ماژول‌های راهکار زیست بوم امنیت شرکت پویه‌گام استفاده می‌شود.
CMMI به ما کمک می‌کند تا به سوالات زیر پاسخ دهیم:
- چگونه متوجه شویم که در چه چیزی توانمند هستیم؟
- چگونه متوجه شویم که آیا در حال بهبود هستیم یا خیر؟
- چگونه متوجه شویم که آیا فرآیندهایی که در حال استفاده هستیم کارایی لازم را دارند یا خیر؟
- چگونه متوجه شویم که آیا محصولات ما به آن خوبی که می‌توانند باشند هستند یا خیر؟
این مدل همچنین به ما کمک می‌کند تا
- اهداف کسب و کار و معیارهای اندازه‌گیری آن‌ها را شناسایی کنیم و به آن اهداف دست پیدا کنیم
- محصولات بهتری را بسازیم و ارائه کنیم
- میزان رضایت مشتریان را افزایش دهیم
- از کارکرد بهینه همه افراد مطمئن باشیم
این مدل از تعدادی “بخش‌های فرآیندی” تشکیل شده است. قابل ذکر است که این مدل خود یک فرآیند نیست. در واقع این مدل در مورد “چه چیزی” سوال می‌کند و نه در مورد “چگونه”.
سازمان‌ها می‌توانند بیش از ۳۰۰ معیار دقیق و مشخص در توانایی و بلوغ، سطح‌بندی شوند. با توجه به مفهوم گسترده این مدل، CMMI یک استاندارد نیست. رتبه‌بندی آن به معنای گواهی‌نامه نیست و صرفا به معنای سطح‌بندی است.
پیشینه
مدل CMMI در دانشکده مهندسی نرم‌افزار دانشگاه Carnegie Mellon با پشتوانه دولت، سازمان‌های نظامی، صنایع و مراکز علمی ایجاد شد. در حال حاضر توسط انیستیتو CMMI که بخشی از دانشگاه Carnegie Mellon است، اداره می‌شود.
این مدل برای مقاصد مختلف، نسخه‌های مختلفی دارد. برخی از پرکاربردترین آن‌ها عبارتند از:
- CMMI for Development (CMMI-DEV)
- CMMI for Services (CMMI-SVC)
- CMMI for Acquisition (CMMI-ACQ)
این سه نسخه شامل ۱۶ بخش فرآیندی مرکزی می‌باشند و به ترتیب بالا به پایین بیشترین محبوبیت را دارند.
تکامل CMMI
نسخه 1/1 در سال ۲۰۰۲، آن نسخه 2/1 در سال ۲۰۰۶ و نسخه 3/1 در سال ۲۰۱۰ منتشر شد. نسخه 3/1 در حال جایگزینی با نسخه 2/0 است که از ماه مارس ۲۰۱۸ در حال انتشار است.
در نسخه‌ی اولیه به نام Software CMM، تمرکز بر روی مهندسی نرم‌افزار بود. در نسخه‌های جدیدتر،CMMI کلان‌تر و مفهومی‌تر شده است. در نسخه‌های جدیدتر این اجازه را می‌دهد تا در حوزه‌های سخت‌افزار، نرم‌افزار و خدمات در تمام صنایع استفاده شود.
با هر نسخه جدید، سعی می‌شود فهم و کاربرد آن برای کسب و کارها ساده‌تر شود. هر مدل جدیدتر به نحوی طراحی می‌شود که پیاده‌سازی و استفاده از آن آسان‌تر و مقرون به صرفه‌تر باشد. در واقع این مدل به کسب و کارها کمک می‌کند علاوه بر کمیت روی کیفیت نیز تمرکز کنند. تمرکز روی کیفیت در گام اول با تدوین معیارهای ارزیابی پیمانکاران و تامین‌کنندگان اتفاق می‌افتد. در گام بعدی با تشخیص و برطرف کردن مشکلات فرآیندی صورت می‌گیرد. در نهایت با کاهش ریسک‌ها و بهبود رفتار سازمانی سرانجام می‌یابد.
مدل CMMI
مدل CMMI با یک فرآیند ارزیابی آغاز می‌شود که سه بخش خاص را مورد بررسی قرار می‌دهد:
- ساخت و توسعه فرآیندها و سرویس‌ها
- پیاده‌سازی و مدیریت سرویس‌ها
- حاکمیت سرویس‌ها و محصولات
CMMI تلاش می‌کند عملکرد سازمان‌ها را با بیان آنچه برای ارائه محصولات و خدمات بهتر لازم است، بهبود بخشد. باید دقت داشت که CMMI فراتر از یک مدل فرآیندی است و علاوه بر آن یک مدل رفتاری نیز هست. کسب و کارها می‌توانند از این مدل برای تدوین معیارهای ارزیابی قابل اندازه‌گیری در راستای بهبود کارایی استفاده کنند. علاوه بر آن،CMMI می‌تواند ساختاری برای افزایش بهره‌وری رفتار در کل سازمان ایجاد کند.
روش استاندارد ارزیابی CMMI برای بهبود فرآیندها (SCAMPI)
روش SCAMPI در واقع روش رسمی ارزیابی مورد استفاده انیستیتو CMMI است. سه سطح ارزیابی به شرح زیر وجود دارد:
- SCAMPI A: این روش، دقیق‌ترین و سختگیرانه‌ترین روش ارزیابی است. SCAMPI A برای مواردی که چندین فرآیند به صورت همزمان پیاده‌سازی شده‌اند کاربرد دارد. این روش معیاری برای کسب و کارها ایجاد می‌کند و تنها روشی است که منجر به دریافت سطح‌بندی رسمی می‌شود.
- SCAMPI B: این روش از رسمیت کم‌تری نسبت به روش قبلی برخوردار است. این روش به کسب و کارها کمک می‌کند وضعیت خود را نسبت به سطح بلوغ بهتر درک کنند و بتوانند برای افزایش سطح بلوغ هدف‌گذاری کنند. این روش بیشتر به عنوان ارزیابی آزمایشی شناخته می‌شود.
- SCAMPI C: این روش کوتاه‌تر و ارزان‌تر از دو روش قبلی است. SCAMPI C برای ارزیابی سریع فرآیندها و رفتارهای سازمانی و ارتباط آن‌ها با روش‌های CMMI کاربرد دارد. استفاده از این روش ریسک‌های بیشتری نسبت به دو روش قبلی دارد ولی ارزان‌تر و سریع‌تر است. این روش بیشتر برای Gap Analysis و جمع‌‌آوری داده استفاده می‌شود.
سطوح بلوغ CMMI
مدل CMMI بلوغ سازمان‌ها را در ۵ سطح تعریف می‌کند. سازمان‌هایی که این مدل را می‌پذیرند هدف‌شان افزایش سطوح بلوغ سازمان است. قابل ذکر است با رسیدن به سطح ۵ یعنی “Optimizing”، نباید این مدل را کنار گذاشت. در این مرحله سازمان‌ها باید روی بهبود منظم متمرکز باشند. ۵ سطح بلوغ به شرح زیر است:
- Initial: در این سطح فرآیندها غیرقابل پیش‌بینی و به صورت واکنشی هستند. معمولا کارها دیرتر از زمان مقرر و با هزینه‌ی بیشتر از بودجه مقرر انجام می‌شوند. در سطح Initial، فضای سازمان غیرقابل پیش‌بینی است و ریسک‌ها و ناکارآمدی افزایش می‌یابد.
- Managed: در این سطح اقدامات اولیه مدیریت پروژه صورت می‌گیرد. پروژه‌ها برنامه‌ریزی، اجرا، ارزیابی و کنترل می‌شوند اما همچنان مشکلات زیادی وجود دارد.
- Defined: در این سطح سازمان‌ها به جای رفتار واکنشی بیشتر به سمت پیش‌بینی و برنامه‌ریزی حرکت می‌کنند. مجموعه‌ای از “استانداردهای سازمانی” برای راهنمایی در اجرای پروژه‌ها و برنامه‌ها وجود دارد. در سطح Defined کسب و کارها نواقص خود، روش برطرف کردن آن و اهداف در راستای بهبود را می‌شناسند.
- Quantitatively managed: در این سطح کنترل و ارزیابی بیشتری وجود دارد. سازمان با استفاده از داده‌های کمی، فرآیندهای مورد نیاز ذینفعان را پیش‌بینی می‌کند. کسب و کار، جلوتر از ریسک‌ها در حرکت است.
- Optimizing: در این سطح فرآیندهای سازمان منعطف و پایدار هستند. در سطح پایانی، سازمان در وضعیت بهبود منظم و استفاده از فرصت‌ها خواهد بود. در سطح Optimizing سازمان پایدارتر و پیش‌بینی‌پذیرتر است که این امر فضا را برای چابکی و خلاقیت باز می‌کند.
